یکی از مشکلات شایع که بسیاری از بانوان در دوران بارداری با آن مواجه می شوند، تهوع و استفراغ در بارداری است که ممکن است با شدت متفاوت برای هر شخص بروز پیدا کند.
هنوز هم دلیل قطعی برای بروز استفراغ مشخص نشده اما بسیاری از متخصصان علت این آسیب را افزایش ناگهانی میزان هورمون ها دانسته و ممکن است با توجه به شرایط جسمانی مادر این عارضه برای هر شخص به وجود آید.
پس از بروز تهوع و استفراغ در اوایل بارداری این نگرانی برای مادران به وجود می آید که شاید سلامت آنها به طور جدی به خطر بیفتد.
اما باید بدانید که جنین به هیچ عنوان آسیب ندیده و می تواند روند رشد خود را با دریافت انواع ویتامین از مغز استخوان مادر به انجام برساند اما این مادر است که معمولاً در روند بارداری و پس از بروز حالت تهوع ممکن است عوارض جدی را متحمل شود.
در چنین شرایطی وزن گیری مادران با اختلال مواجه شده و ممکن است عوارض شدیدی مانند کمبود آب بدن را به همراه داشته باشد.
از طرف دیگر اگر بانوان در دوره بارداری نتوانند تغذیه مناسب داشته باشند، با ضعف و بیحالی شدید مواجه شده که قطعا دوران بارداری را برای آنها سخت و طاقت فرسا می کند.
متخصصان روش های مختلفی برای کنترل حالت تهوع و استفراغ بارداری به مادران توصیه می کنند.
با ما همراه باشید تا در ادامه مطلب چند راهکار مناسب برای پیشگیری از تهوع و استفراغ در دوران بارداری را برای شما شرح دهیم تا بتوانید با مصرف خوراکی های مناسب از سلامت خود و جنین محافظت کرده و دوره ای آسان و شیرین را پشت سر بگذارید.
علائم تهوع در بارداری
از علائم تهوع در بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حالت تهوع ناشی از گرما و ترشح بزاق
- حالت تهوع به برخی از عطرها و غذاها
- حالت تهوع همراه با استفراغ در سه ماهه اول
- حالت تهوع بعد از خوردن غذا به خصوص غذاهای تند
- حالت تهوع از صبح شروع می شود و در طول روز ادامه می یابد
علت تهوع و استفراغ در بارداری
تصور می شود تغییرات هورمونی در 12 هفته اول بارداری دلیل تهوع و استفراغ در بارداری باشد، اما علت تهوع و استفراغ بارداری به طور کامل مشخص نیست و کارشناسان معتقدند که ترکیبی از تغییرات فیزیکی و شیمیایی است.
علت تهوع و استفراغ در دوران بارداری می تواند شامل موارد زیر باشد:
- قند خون پایین
- افزایش هورمون های بارداری مانند گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) یا استروژن
- نوسانات فشار خون
- تغییرات در متابولیسم
- سابقه تهوع بارداری در خانواده وجود دارد
علاوه بر دلایلی که برای تهوع و استفراغ ذکر شد، عوامل زیر می توانند حالت تهوع و استفراغ بارداری را تشدید کنند یا در صورت وجود، بیشتر مستعد تهوع و استفراغ بارداری هستید:
- استرس و اضطراب
- خستگی مفرط یا مداوم
- معده حساس
- حساسیت و واکنش به داروهای ضد بارداری
- جنین یا دختر دوقلو
- سابقه سردردهای میگرنی
- بیماری یا حالت تهوع شدید در بارداری قبلی
- چاقی
- بارداری اول
- قرار گرفتن در معرض هوای گرم
کنترل تهوع و استفراغ در بارداری
بروز حالت تهوع و به دنبال آن استفراغ، امری نگران کننده برای تمامی بانوانی است که در این دوره حساس می باشند.
متخصصان معتقدند که عمده این آسیب ها در ابتدای صبح بوده و ممکن است به صورت ناشتا برای فرد آزار دهنده باشد.
بهتر است که به محض بیدار شدن تکه ای نان یا بیسکویت شیرین را میل کرده تا از تهوع و استفراغ جلوگیری کند.
تا زمانی که مادر در خواب است چنین حالتی را نداشته اما به محض بیدار شدن و ترشح سایر هورمون ها این حالت شدت گرفته و مادر نمی تواند سیستم جسمانی خود را کنترل کند.
بهتر است که هر چه سریعتر خوراکی ساده اما مناسب را مصرف کنید تا از تهوع جلوگیری کرده و مانع از بروز استفراغ شود.
بهتر است مادرانی که در دوره بارداری با تهوع و استفراغ مداوم مواجه هستند، از غذاهای ملین و آبکی استفاده نکند.
البته مصرف غذاهای چرب و سنگین برای این بانوان گزینه مناسبی نخواهد بود و بهتر است که حتماً از غذاهای سالم و سبک استفاده کنید.
مصرف انواع میوه جات و انواع مغزیجات در این دوره کمک می کند تا سیستم جسمانی مادر تقویت شده همواره از آسیب های مختلف دور خواهند ماند.
عاملی برای پیشگیری از بروز تهوع در بارداری خواهد بود به همین دلیل مصرف خوراکی های کم حجم و مقوی می تواند نیاز بدن را تامین کرده از بروز حالت تهوع و استفراغ جلوگیری نمایند.
خطرات استفراغ در بارداری
بروز استفراغ و تهوع در سه ماهۀ اول بارداری امری کاملاً شایع است که برای افراد با شدت های متفاوت رخ می دهد، اما زمانی که سن بارداری افزایش پیدا می کند تهوع کمتر شده و فرد به حالت ثابت خواهد رسید.
متخصصان بروز حالت تهوع و استفراغ را برای بانوان خطرناک می دانند و تمام تلاش خود را به کار گرفته تا بتوانند مانع از بروز این آسیب شوند.
از مهمترین خطراتی که ممکن است تهوع و استفراغ برای مادر به همراه داشته باشد، کم آب شدن بدن و نهایتا آسیب به جنین خواهد بود.
اگر بدن مادر کم آب شود، سبب بروز یبوست و مشکلات گوارشی با شدت زیاد خواهد شد، اما باید بدانید که راه حل این آسیب مصرف مایعات زیاد است.
از طرف دیگر بروز استفراغ روند جذب بسیاری از ویتامین را با اختلال مواجه کرده و بدن نمی تواند مواد مغذی مناسب را دریافت کند.
از این جهت روند رشد جنین نیز با اختلال مواجه شده و مادر علاوه بر ضعف های شدید در دوران بارداری، ممکن است اختلالاتی مانند پوکی استخوان یا مشکلات مفصلی را بعد از زایمان تجربه کند.
استفراغ و حالت تهوع در بارداری ممکن است امری شایع باشد اما در موارد شدید بسیار خطرناک بوده و مادر باید تحت درمان قرار بگیرد و در صورت نیاز در مراکز درمانی بستری شود.
پس از شدت گرفتن حالت تهوع و بروز استفراغ، مادران با کمبود شدید پتاسیم مواجه می شوند.
هر چند که مشکلات کبدی هم پس از آن اتفاق افتاده و ممکن است، فرد آسیب های بسیاری را متحمل شود و قطعا روند بارداری را بسیار سخت و طاقت فرسا می کند.
البته در این شرایط احتمال بروز زایمان زودرس نیز افزایش پیدا می کند که علاوه بر به خطر افتادن سلامت مادر برای جنین می تواند آسیب آفرین باشد.
اگر اقدامات لازم برای کنترل تهوع و استفراغ انجام نشود، همه روزه مادر ضعیف تر شده و ممکن است با سرگیجه های مداوم و یا غش کردن مواجه شود .
در چنین شرایطی جنین هم در معرض آسیب های خطرناک قرار می گیرد و اگر هنگام سرگیجه و غش کردن ضربه به شکم مادر وارد شود، خطرات زیادی برای جنین و سلامت کیسه آب و سایر اندام های داخلی خواهد داشت.
با این حال پزشکان سعی دارند با بهترین روش اقدام به کنترل و درمان این عارضه نمایند، در غیر این صورت به آسیبی بزرگ و مشکل ساز تبدیل خواهد شد.
تاثیر حالت تهوع بر جنین
به طور کلی، حالت تهوع و استفراغ خفیف تا متوسط که گاهی اوقات رخ می دهد، سلامت جنین را تهدید نمی کند.
افزایش وزن در سه ماهه اول بارداری جای نگرانی ندارد و تنها حفظ آب بدن و رساندن کمی غذا به بدن کافی است.
با بازگشت اشتها و کاهش حالت تهوع، فرد می تواند شروع به افزایش وزن کند، لازم است از مغذی بودن و کافی بودن ویتامین های موجود در رژیم غذایی در این دوران مطمئن شوید.
البته باید در نظر داشت که استفراغ شدید و طولانی مدت با افزایش خطر زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و نوزادان کوچک برای سن حاملگی (کوچک برای سن حاملگی) همراه است.
درمان حالت تهوع و استفراغ در بارداری
انجام اقدامات زیر و مراقبت های بارداری می تواند در کاهش تهوع موثر باشد:
وعده های غذایی کوچک و مکرر
خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر در طول روز به جای سه وعده غذایی بزرگ می تواند به جلوگیری از احساس سیری و ناراحتی کمک کند.
اجتناب از محرک ها
غذاها، بوها یا موقعیت هایی که باعث تهوع شما می شوند را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید.
محرک های رایج شامل غذاهای تند یا چرب، بوی تند و طعم های خاص است.
استفاده از زنجبیل
قرن هاست که از زنجبیل برای کاهش حالت تهوع استفاده می شود.
چای زنجبیل یا کپسول زنجبیل را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
هیدراتاسیون
هیدراته ماندن در دوران بارداری ضروری است.
در طول روز مقدار کمی آب بنوشید و از غذاهای آبرسان مانند هندوانه یا خیار استفاده کنید.
استراحت و کاهش استرس
خستگی می تواند حالت تهوع و استفراغ را بدتر کند.
با اولویت دادن به خواب و چرت زدن های کوتاه در طول روز، مطمئن شوید که به اندازه کافی استراحت می کنید.
استرس می تواند علائم بارداری را تشدید کند، برای کاهش سطح استرس، از تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند تمرین‌های تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا قبل از تولد استفاده کنید.
تنفس هوای تازه
تنفس هوای تازه می تواند خیلی سریع حالت تهوع مادر را کم کند.
بهتر است در و پنجره ها را باز بگذارید تا هوای تازه وجود داشته باشد و خوب است که در روز در فضای باز قدم بزنید و هوای تازه استشمام کنید.
طب سوزنی
طب سوزنی قرار دادن سوزن های نازک در نقاط خاصی از بدن می باشد.
برخی از مطالعات نشان می دهد که طب سوزنی ممکن است به کاهش تهوع و استفراغ مرتبط با بارداری کمک کند.
رایحه درمانی
برخی از روغن های ضروری مانند نعناع یا لیمو ممکن است به کاهش حالت تهوع کمک کنند.
از یک دیفیوزر استفاده کنید یا چند قطره را روی دستمال برای دم بمالید.
هیپنوتیزم درمانی
انجام این تکنیک ها باعث آرامش و دور شدن افکار منفی می شود و می تواند در کاهش تهوع موثر باشد.
رفلکسولوژی
رفلکسولوژی شامل اعمال فشار به نقاط خاصی روی پا و دست است.
برخی از زنان از طریق جلسات رفلکسولوژی از حالت تهوع خلاص می شوند.
داروهای بدون نسخه
ویتامین B6
طبق تحقیقات صورت گرفته شده، مکمل های ویتامین B6 (پیریدوکسین) حالت تهوع در دوران بارداری را می تواند کاهش دهد.
در مورد دوز مناسب با پزشک خود مشورت کنید.
آنتی هیستامین ها
برخی از آنتی هیستامین ها مانند داکسیلامین می توانند به تسکین حالت تهوع و استفراغ کمک کنند.
با این حال، این داروها باید تحت راهنمایی متخصص مراقبت های بهداشتی شما استفاده شوند.
شدت تهوع بارداری
در بیشتر موارد، حالت تهوع بارداری خفیف است و در سه ماهه میانی بارداری از بین می رود.
برخی از زنان باردار ممکن است هرگز این وضعیت را مشاهده نکنند، از سوی دیگر، برخی دیگر از زنان باردار از حالت تهوع شدید بارداری رنج می برند.
حالت تهوع شدید در دوران بارداری به عنوان هیپرامزیس گراویداروم یا استفراغ شدید بارداری شناخته می شود.
استفراغ شدید بارداری زمانی رخ می دهد که حالت تهوع منجر به کم آبی شدید و کاهش بیش از 5 درصد وزن بدن شود.
در این شرایط ممکن است مادر مواد مغذی کافی دریافت نکند و دچار سوء تغذیه شود.
از هر 1000 زن باردار، یک نفر ممکن است دچار استفراغ شدید بارداری شود، درمان معمولاً شامل بستری شدن در بیمارستان و تزریق مایعات داخل وریدی است.
چرا حالت تهوع بارداری در برخی شدیدتر است؟
برخی از زنان باردار در این دوره حالت تهوع شدیدتری را تجربه می کنند. موارد زیر می تواند علت تهوع شدید در این افراد باشد:
- اگر جنسیت جنین مونث باشد، مادر ممکن است حالت تهوع شدیدتری را تجربه کند.
- زنانی که دوقلو یا چند قلو باردار هستند حالت تهوع شدیدتری دارند.
- اگر در بارداری های قبلی حالت تهوع شدید داشتید، در بارداری های بعدی نیز به همین وضعیت مبتلا خواهید شد.
- سابقه حملات میگرن می تواند حالت تهوع شما را بدتر کند.
- اگر بعد از مصرف قرص‌های ضدبارداری احساس تهوع می کنید، احتمالاً با تهوع شدیدتری در بارداری مواجه خواهید شد.
زنان با بارداری‌های چندقلو بیشتر دچار تهوع و استفراغ می‌شوند؟
سلام همراه محترم، بله، زنان باردار با دوقلو یا بیشتر معمولاً علائم شدیدتری از تهوع و استفراغ دارند.
تهوع و استفراغ به جنین آسیب می‌زند؟
سلام همراه گرامی، در بیشتر موارد، تهوع و استفراغ به جنین آسیب نمی‌رساند، مگر اینکه منجر به کمبود آب بدن یا سوءتغذیه شود.
تهوع و استفراغ در تمام دوران بارداری ادامه می‌یابد؟
سلام همراه محترم، خیر، معمولاً این علائم تا سه ماهه دوم بارداری کاهش می‌یابند، اما در برخی زنان ممکن است تا پایان بارداری ادامه یابد.