یکی از شایع ترین و البته خطرناک ترین آسیب هایی که ممکن است در سنین باروری برای بسیاری از بانوان بروز پیدا کند، تخمدان پلی کیستیک بوده که در کنار عوارض و خطرات زیاد قابل درمان خواهد بود.
در صورت بروز چنین مشکلی اصلا جای نگرانی نداشته و متخصصان می توانند با روش های مختلف سندروم تخمدان پلی کیستیک را بهبود ببخشند.
به طور کلی دلیل قطعی برای وجود تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد.
متخصصان بر این باورند که اگر فرد وضعیت جسمانی و سلامت خود را در حالت ایده آل نگه دارد و وزن خود را کاهش دهد به احتمال خیلی زیاد تخمدان پلی کیستیک بهبود پیدا می کند.
معمولاً تخمدان پلی کیستیک به دلیل دوره های قاعدگی نامنظم و طولانی و افزایش سطح هورمون آندروژن بروز پیدا می کند.
البته دلیل اصلی آن مشخص نبوده اما این عارضه کاملاً شایع در بین بانوان است که روش های مختلفی برای درمان آن قطعی آن وجود دارد.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شامل موارد زیر است:
- پریودهای از دست رفته، پریودهای نامنظم یا سیکل های قاعدگی بسیار سبک
- تخمدان هایی که بزرگ هستند یا کیست های زیادی دارند.
- رشد بیش از حد مو در بدن، از جمله سینه، شکم و پشت، این حالت هیرسوتیسم نامیده می شود.
- افزایش وزن به خصوص در اطراف شکم
- اختلال در باروری یا ناباروری
- پوست چرب و ایجاد آکنه در پوست
- ریزش مو و طاسی الگوی مردانه
- رشد تگ روی پوست در این حالت، تکه های کوچکی از پوست اضافی روی گردن یا زیر بغل رشد می کند.
- رشد و پیدایش لکه های پوستی تیره یا ضخیم در پشت گردن، زیر بغل و زیر سینه ها
علت ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک
امروزه بسیاری از متخصصان سعی دارند تا دلایل بروز تخمدان پلی کیستیک را پیدا کرده تا بتوانند با پیشگیری از این عوارض سلامت بانوان را در دوره باروری حفظ کنند.
یکی از علت هایی که نهایتاً منجر به وجود تخمدان پلی کیستیک می شود، انسولین اضافی در بدن می باشد.
حتما می دانید که لوزالمعده مسئول ترشح هورمون انسولین در بدن بوده و به سلول ها اجازه می دهد که از قند به عنوان انرژی اولیه بدن استفاده کنند.
اگر سطح انسولین در خون شما افزایش پیدا کند، ممکن است تنبلی تخمدان را نیز تجربه نمایید.
انسولینی که در بدن به صورت اضافه وجود داشته باشد، تولید آندروژن را افزایش داده که باعث مشکلاتی در روند تخمک گذاری خواهد شد.
یکی از مهمترین و اجتناب ناپذیر ترین دلایلی که ممکن است باعث بروز تخمدان پلی کیستیک شود، وجود ژن در بدن فرد ناقل به این آسیب خواهد بود.
قطعاً وراثت و ژنتیک امری اجتناب ناپذیر و غیر اصلاح است و ممکن است افراد به صورت ارثی چین عرضه ای را تجربه کنند.
توجه داشته باشید که وجود تخمک پلی کیستیک در بانوان درصد بالایی از آندروژن را تولید می کند که البته می تواند منجر به وجود آکنه در قسمت های مختلف بدن شود.
جوش هایی ناشی از تخمدان پلی کیستیک بر روی پوست همیشه در نواحی صورت بروز پیدا می کند و می توانند نشانه ای خطرناک از آسیب در ناحیه تخمدان ها باشند.
عوارض ناشی از تخمدان پلی کیستیک
قطعاً یکی از بزرگترین عوارضی که تخمدان پلی کیستیک برای بانوان به همراه می آورد، ناباروری بوده که می تواند مشکلات بیشتری را نیز به همراه داشته باشد.
دیابت بارداری و فشار خون بسیار بالا در دوران بارداری از نشانه های وجود تخمدان پلی کیستیک بوده که اگر این عارضه درمان نشود در دوران بارداری خطرات زیادی را برای مادر و نوزاد به همراه می آورد.
مادرانی که با وجود تخمدان پلی کیستیک باردار می شوند احتمال سقط بعد از زایمان زودرس در آنها به حد زیادی افزایش پیدا می کند.
تخمدان پلی کیستیک اگر درمان نشود شدت گرفته و ممکن است التهاب بسیار شدید در ناحیه کبد بروز پیدا کند، که ناشی از تجمع چربی در این عضو حیاتی خواهد بود.
از دیگر عوارضی که تخمدان پلی کیستیک برای بانوان به همراه می آورد می توان به افسردگی، اضطراب و اختلال در خوردن اشاره کرد.
قطعاً وجود افسردگی برای طولانی مدت می تواند آسیب های زیادی به سلامت جسمانی و روانی بانوان وارد کند، که البته با وجود تخمدان پلی کیستیک هیچگونه روشی برای کنترل چنین شرایطی نبوده و حتماً باید تخمدان پلی کیستیک درمان شود.
هر گونه خونریزی های غیرطبیعی از ناحیه رحم و حتی وجود سرطان در بخش آندومتر می تواند از عوارض بسیار خطرناک تخمدان پلی کیستیک باشد.
روش های کاربردی برای تشخیص تخمدان پلی کیستیک
متخصصانی که در زمینه زنان و زایمان فعالیت دارند به بانوان توصیه می کنند که با مشاهده کوچکترین علائم نامعقول که می توانند نشانه ای از مشکلات داخلی باشند، حتما باید در مراحل اولیه به آن رسیدگی کنند تا قابل درمان باشند.
برای درمان تخمدان پلی کیستیک متخصصان ابتدا آزمایش خون را برای شخص در نظر گرفته تا بتوانند سطح هورمون های تولید شده را تجزیه و تحلیل کرده و تشخیص دهند که این ناهنجاری چگونه قابل درمان خواهد بود.
قطعاً قاعدگی نامنظم از نشانه های بارز تخمدان پلی کیستیک است که متخصصان می توانند علت آن را از طریق آزمایش خون جویا شوند.
البته معاینات لگنی به تشخیص پزشک کمک زیادی می کند و پزشک می تواند با معاینه چشمی و یا دستی اندام تناسلی بانوان آن را به طور کامل مورد بررسی قرار دهند.
بسیاری از متخصصان انجام سونوگرافی های لگنی و یا واژینال را برای بانوان تجویز می کنند.
با این روش می توانند به راحتی تخمدان ها را به طور دقیق مشاهده کرده و ضخامت لایه های مختلف را بررسی کنند و متوجه خواهند شد که تخمدان پلی کیستیک در چه وضعیتی قرار دارد و کدام روش درمانی برای آن مناسب تر است.
پیشگیری از ابتلا به تخمدان پلی کیستیک
هیچ روش دقیق و اثبات شده ای برای پیشگیری از ابتلا به ندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد.
اما می توانید گام های کوچکی برای کاهش علائم خود بردارید.
به عنوان مثال خوردن غذاهای مغذی و اجتناب از فست فود، ورزش منظم و مدیریت وزن می تواند به شما در جلوگیری از عوارض PCOS کمک کند.
درمان مناسب برای تخمدان پلی کیستیک
یکی از نگرانی هایی که بانوان پس از ابتلا به تخمدان پلی کیستیک تجربه می کنند، این است که تصور می کنند روند باروری آنها با مشکل مواجه شده و انگیزه خود را از دست می دهند.
اولین قدم برای درمان تخمدان پلی کیستیک تغییر شیوه زندگی بوده که متخصصان توصیه می کنند با اصلاح انرژی غذایی و انجام فعالیت های ورزشی مختلف می توانند در کوتاه مدت تخمدان پلی کیستیک را نیز درمان نمایند.
تا بتوانند بدون نیاز به دارو درمانی و عمل های جراحی تخمدان پلی کیستیک را نیز بهبود ببخشند.
متخصصان همواره بر این باورند که اگر رژیم غذایی سالم و کم کالری داشته باشید در کنار فعالیت های ورزشی قطعاً از بروز تخمدان پلی کیستیک جلوگیری کرده و تلاش می کنند روند درمان آن را بسیار سریعتر کنند.
اگر افزایش وزن دارید، قطعاً این عامل تاثیر منفی و مخربی بر تخمدان پلی کیستیک شما خواهد داشت و کاهش وزن به سلامت و بهبود تخمک ها کمک فراوانی می کند.
اگر رژیم غذایی اصلاح شده و فعالیت های ورزشی به تنهایی قادر به بهبود تخمدان پلی کیستیک نباشند، متخصصان دارو درمانی را آغاز کرده تا بتوانند با مصرف برخی داروها مانند قرص ضدبارداری، تخمدان پلی کیستیک را نیز برطرف نمایند.
مصرف پروژسترون می تواند نظم خاصی به دوره قاعدگی بخشیده و از بروز سرطان آندومتر جلوگیری می کند.
متخصصان بر این باورند که تحرک بیشتر و حذف برخی مواد خوراکی مانند انواع کربوهیدرات تاثیر بسیار زیادی بر درمان تخمدان پلی کیستیک دارد.
شما می توانید در کنار دارو درمانی با حفظ رژیم غذایی مناسب تحت نظر متخصصان تخمدان پلی کیستیک را درمان کرده و از بروز مجدد آن جلوگیری نمایید.
همواره توجه داشته باشید که علاوه بر اصلاح رژیم غذایی و ورزش، مصرف داروهای گیاهی نیز می تواند برای درمان تخمدان پلی کیستیک مفید باشد.
به عنوان مثال شما می توانید از شیرین بیان و دیگر انواع گیاهانی که متخصصان در این زمینه به شما توصیه می کنند را مصرف کرده و با یک دوره پیوسته و کوتاه مدت می توانید تخمدان پلی کیستیک را درمان نمایید.
به طور کلی انجام فعالیت های ورزشی برای درمان تخمدان پلی کیستیک مناسب است، اما ورزش شنا اگر بیش از سه روز در هفته انجام شود به کاهش وزن کمک کرده و برای درمان تخمدان پلی کیستیک مناسب است.
درمان تنبلی تخمدان با جراحی
بعضی اوقات درمان های غیر تهاجمی تاثیری بر باروری فرد مبتلا به پلی کیستیک ندارد و نیاز به روش های تهاجمی می باشد.
این جراحی ها شامل موارد زیر است:
لاپاراسکوپی تخمدان
لاپاراسکوپی تخمدان سوراخ های کوچک ایجاد شده در تخمدان ها را می تواند سطح آندروژن های تولید شده را کاهش دهد.
اوفورکتومی
اوفورکتومی یک روش جراحی است که در آن یک یا هر دو تخمدان برداشته می شود.
به طور کلی، این روش جراحی برای جلوگیری از برخی بیماری ها مانند آندومتریوز، سرطان تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک انجام می شود.
این جراحی تنها چند ساعت طول می کشد، اما مدتی طول می کشد تا بهبود یابد. پس از جراحی، هر گونه مشکلی را با پزشک خود در میان بگذارید.
هیسترکتومی
هیسترکتومی شامل برداشتن تمام یا بخشی از رحم است.
آسپیراسیون کیست
در این فرآیند مایع موجود در کیست ها آسپیراسیون (حذف) می شود.
اسپیراسیون با بهبود باروری، ناراحتی زنان مبتلا به PCOS را تسکین می دهد.
آسپیراسیون کیست تنها زمانی انجام می شود که کیست ها سرطانی نباشند که با سونوگرافی قابل ارزیابی است.
پس از جراحی، کیست ها برداشته می شوند و مایع آن ها تخلیه می شود و برای ارزیابی نهایی به آزمایشگاه فرستاده می شود تا ببیند آیا کیست ها سرطانی هستند یا خیر.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک در زنانی که قصد بارداری ندارند
همانطور که گفتیم درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک بستگی به هدف درمانی شما دارد.
اگر هدف درمان چیزی غیر از بارداری باشد، پزشک ممکن است روش های درمانی زیر را توصیه کند.
قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری به کنترل چرخه های قاعدگی کمک می کنند، همچنین این داروها در کاهش سطح آندروژن موثر هستند.
وقتی که بیمار این قرص ها را مصرف می کنند، اثرات خوب دیگری مثل کاهش سطح آکنه و کاهش ریزش مو را در پی دارد.
داروهای دیابت
اگر مقاومت به انسولین و سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید، پزشک ممکن است از داروهای دیابت نیز برای بهبود وضعیت شما استفاده کند.
داروهای دیابت به کاهش مقاومت بدن در برابر انسولین کمک می کند.
این داروها همچنین ممکن است به کاهش سطح آندروژن و کاهش رشد مو با الگوی مردانه کمک کنند.
با استفاده منظم از داروهای دیابت، ضمن کاهش مقاومت بدن در برابر انسولین، فرد مبتلا به تدریج تخمک گذاری منظم را تجربه خواهد کرد.
تفاوت بین سندرم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز
سندرم تخمدان پلی کیستیک و آندومتریوز بیماری های مختلفی هستند، اما هر دو می توانند باعث کیست تخمدان و ناباروری شوند.
اندومتریوز وضعیتی است که در آن پوشش داخلی رحم یا آندومتر در جای دیگری مانند تخمدان ها، واژن یا لوله های فالوپ رشد می کند.
به طور معمول، این وضعیت باعث درد لگن یا گرفتگی شدید قاعدگی می شود.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای قاعدگی نامنظم، تخمک گذاری غیرقابل پیش بینی و سایر عوارض جانبی ناشی از افزایش هورمون های مردانه هستند.
زندگی با سندرم تخمدان پلی کیستیک
حال این سوال پیش می آید که اگر سندرم تخمدان به طور کامل درمان نشد پس چگونه باید با آن زندگی کنیم؟
اگر سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید، می توانید با روش های درمانی آن را کنترل کنید.
همچنین روش هایی وجود دارد که به شما در کنترل علائم و عوارض ناشی از این سندرم کمک می کند.
در صورت افزایش وزن، رشد موهای زائد و آکنه ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک، می توانید از درمان های زیبایی استفاده کنید.
درمان های زیبایی مانند الکترولیز و لیزر موهای زائد به شما در کنترل عوارض جانبی بیمار کمک می کند و باعث می شود اعتماد به نفس خود را به دست آورید.
برای اینکه بتوانید علائم و عوارض بیماری را به بهترین نحو کنترل و درمان کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی کیست تخمدان خطرناک می‌شود؟
دلایل زیادی وجود دارد که باعث ایجاد مشکل در کیست تخمدان و افزایش خطر پارگی آن ها می شود که عبارتند از:
کیست تخمدان آلوده
امکان دارد کیست ها به دلیل عفونت لگن به وجود بیایند.
در صورتی که کیست عفونی پاره شود، می تواند باعث سپسیس شود، سپسیس یک پاسخ ایمنی تهدید کننده حیات به باکتری های مضر می باشد.
در صورتی که به کیست عفونی مبتلا باشید با آنتی بیوتیک می توانید درمان شوید و گاهی نیاز به بستری شدن جهت تخلیه کیست می باشد.
افرادی که به بیماری التهابی مبتلا می باشند، ممکن است بیشتر به کیست تخمدان عفونی مبتلا شوند.
این عفونت می تواند به دلیل سوزاک و کلامیدیا ایجاد شود.
باکتری این بیماری های مقاربتی از دهانه رحم، وارد رحم می شوند و ممکن است باعث ایجاد کیست شوند.
این کیست ها پر از باکتری می باشند که در صورت پاره شدن باعث ایجاد شوک سپتیک خواهند شد.
پیچ‌خوردگی تخمدان
زمانی که تخمدان به دلیل وزن کیست یک یا دو دور به دور خود می چرخد، جریان خون به تخمدان کاملا قطع می شود و یا اینکه کاهش پیدا می کند.
به این وضعیت پیچ خوردگی تخمدان می گویند.
در صورتی که این شرایط پیش بیاید، نیاز به انجام جراحی جهت بازگرداندن جریان خون به تخمدان ها می باشد.
بارداری و کیست تخمدان
وجود کیست تخمدان در 3 ماه ابتدایی بارداری طبیعی و عادی می باشد.
این نوع کیست که جسم زرد نام دارد، هورمون هایی تولید می کند که در ابتدا به حفظ بارداری کمک می کند، این کیست معمولا در سه ماهه دوم بارداری ناپدید می شود.
حاملگی خارج از رحمی زمانی رخ می دهد که تخمک بارور شده در قسمتی خارج از رحم کاشته شود.
تخمک معمولا در لوله های فالوپ کاشته می شود اما در موارد نادری امکان دارد روی تخمدان کاشته شود.
دارو یا جراحی برای برداشتن کیست ناشی از حاملگی خارج از رحم ضروری است، همانطور که بارداری به ناحیه ای تبدیل می شود که نمی تواند آن را حفظ کند، کیست بدتر می شود.
آندومتریوز و کیست تخمدان
آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافتی که رحم را باید بپوشاند در خارج از رحم رشد می کند.
هنگامی که بافت آندومتر روی تخمدان ها تشکیل می شود، می تواند نوعی کیست به نام اندومتریوما تولید کند.
این کیست می تواند با خون پر شود و اندازه آن افزایش یابد.
آندومتریوز می تواند باروری را تحت تاثیر قرار دهد، خطر سرطان تخمدان را افزایش دهد و در صورت پارگی کیست باعث خونریزی داخلی شود.
کیست های ناشی از اندومتریوز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
آیا تخمدان پلی کیستیک می تواند باعث سقط جنین شود؟
ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است خطر برخی از عوارض بارداری ثانویه از جمله خطر سقط جنین را افزایش دهد.
بیشتر زنانی که سندم پلی کیستیک دارند، توانایی بارداری موفقیت آمیزی دارند.
موارد زیر از عوارض ثانیویه مرتبط با بارداری می باشد:
- دیابت بارداری
- پره اکلامپسی
- فشار خون بالا
زایمان زودرس (قبل از هفته 37 بارداری) - یا زایمان سزارین به دلیل چاقی
آیا تنبلی تخمدان باعث سرطان می شود؟
سلام همراه گرامی، بله. در صورتی که بیماری پیشرفته شود و درمان آن جدی گرفته نشود، احتمال بروز سرطان رحم است.
سلام سندرم تخمدان پلی کیستیک کامل درمان می شود؟
سلام همراه گرامی، اگرچه درمانی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد، اما پزشک می‌تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند.
سلام تنبلی تخمدان همان پلی کیستیک است؟
سلام همراه گرامی، بله. تنبلی تخمدان باعث آزاد نشدن تخمک‌ها می‌شود و همین تخمک‌های آزاد نشده ظاهری کیستیک به تخمدان می‌دهند.